speelse ruimte voor (een ethiek van) spontaniteit

Burnout van zorgverleners is een sterk onderschat probleem. Naast werkdruk, blijkt morele stress een belangrijke rol te spelen bij burnout. De ervaring dat je zorg niet overeenstemt met wat je zelf onder goede zorg begrijpt, de ervaring ook dat je team en je organisatie druk uitoefenen om die zorg te verlenen die je zelf niet oké vindt, zorgt voor sluipend gif dat werkplezier aantast, dat leidt tot het verlies van engagement en tot burnout. Nochtans begint het proces van je aanpassen aan die ‘andere’ normen al van bij opleiding.

Toch zien we zorgverleners die zich op een spontane manier (blijven) verbinden met collega’s en met zorgontvangers, een ‘manier van doen’ die sterk wordt gekenmerkt door speelsheid, onbevangenheid en vanzelfsprekendheid. Dankzij deze spontaniteit ontwikkelen zorgverleners een professionele identiteit die een sterk beschermende factor is voor burnout. De belangrijke vraag is: hoe zorgen we ervoor dat zorgverleners hun spontaniteit kunnen behouden en behoeden, zelfs kunnen terugkrijgen? Nog een belangrijke vraag: hoe cultiveren we een ethiek van spontane morele actie in zorgverlening?    

Via actie-onderzoek willen we een vormingsmodule ontwikkelen die zorgverleners bewust maakt van het belang van spontaniteit en van hun aandeel in een teamklimaat dat hiervoor ruimte biedt. Deze interventietool versterkt vaardigheden m.b.t. ‘onbevangen kijken’, communicatie, (het gebruik van) humor en speelsheid om de kansen tot ‘spontane morele actie’ te vergroten. Samen met deze interventietool worden ook aanbevelingen uitgewerkt voor leidinggevenden die een belangrijke rol te spelen hebben in het creëren van de juiste randvoorwaarden hiertoe. Deze aanbevelingen worden geformuleerd op basis van focusgroepgesprekken waarin zorgverleners in gesprek gaan over socialiseringsprocessen en andere (groeps)dynamieken die spontaniteit belemmeren of net bevorderen. Daarnaast vinden ook interviews plaats met zorgverleners die blijk geven van spontaniteit. Door deze kwalitatieve onderzoeksresultaten te verbinden met filosofisch-ethische inzichten, willen we in de aanbevelingen ook schetsen wat er nodig is om een ethiek van spontane morele actie te vrijwaren en zelfs te versterken.