Duaal leren in VIVES: when all pieces fall into place

Dit ESF-project is gericht op het consolideren van huidige ervaringen met duaal leren binnen hogeschool VIVES om van daaruit verder in te zetten op visieontwikkeling en strategiebepaling als basis voor een hogeschoolbrede uitrol van duaal leren. In de opzet voorzien we 2 luiken: (1) twee proeftuinen in vervolg- en aanvullingstrajecten en (2) het optimaliseren van onderwijsbeleid en de bijhorende onderwijsondersteuning omtrent duaal leren.  

Twee proeftuinen 

In dit project zetten we in op twee proeftuinen in aanvullings- of vervolgtrajecten. Vertrekkende vanuit het bestaand curriculum van de bachelors orthopedagogie en zorgtechnologie ontwerpen en realiseren we voor elke opleiding een duale leerweg. Dat gebeurt via co-creatie met sectorpartner VVSG (ouderenzorg en thuiszorg) en in overleg met werkveldpartners uit diverse zorg- en welzijnssectoren en studenten. De ene proeftuin is gericht op omscholing (een bijkomend vakgebied op hetzelfde kwalificatieniveau), de andere op bijscholing (een hoger kwalificatieniveau in hetzelfde vakgebied). De proeftuinen zetten in op aantrekkelijke om- en bijscholingsinitiatieven voor studenten en spelen in op urgente noden van de arbeidsmarkt. Bovendien leggen we daarbij nog ontbrekende puzzelstukjes binnen het aanbod duaal leren in Hogeschool VIVES.   

Proeftuin zorgtechnologie  

De professionele bachelor zorgtechnologie is een unieke opleiding in Vlaanderen. De verkorte studieroute bachelor zorgtechnologie bedraagt 75 studiepunten. Ze richt zich op studenten die reeds een bachelor in het studiegebied gezondheidszorg behaalden en interesse hebben in een meer technisch gerichte innovatieve job in de zorgsector. Deze opleiding bevindt zich dus pal op het kruispunt van de studiegebieden IWT en GEZ (gezondheidszorg). Via de combinatie van theoretische lessen met projectwerk, labo’s en werkveldverkenning leren de studenten om technologische oplossingen binnen te brengen in zorgvraagstukken. De uitdaging waar deze opleiding in dit project op focust, is dat zorgtechnoloog een nieuw beroep is binnen de zorgsector. Studenten komen vaak nog eerder terecht in de technologische sector, dan in de zorgorganisaties. Nochtans is er binnen deze sectoren ook steeds meer aandacht nodig voor innovatieve technologische oplossingen. Momenteel wordt die nood in de praktijk veelal opgevangen door een medewerker van een zorgbedrijf (bv. een verpleegkundige) als een ‘Chinese vrijwilliger’ het aspect technologie en innovatie erbij neemt. Het ontwikkelen van zorgtechnologische oplossingen wordt daarbij uitbesteed aan technologiebedrijven. Doordat er weinig link is tussen beide werelden (de zorgkundige kent te weinig van technologie en het technologiebedrijf heeft weinig voeling met de zorgpraktijk) is het reëel dat er een mismatch ontstaat tussen de ontwikkelde technologische oplossing en de noden in de zorgpraktijk. De opleiding zorgtechnologie faciliteert het samengaan van zorg en technologie. Het verkorte traject levert werknemers af die breed inzetbaar zijn op beide aspecten en zo de brug kunnen maken via hun dubbele profilering. Door samenwerking met de zorgsector kan binnen dit project de zorgtechnoloog via het duale leertraject ingang vinden in de zorgorganisaties en kan de afzetmarkt van de zorgtechnoloog verbreed worden.   

Proeftuin orthopedagogie    

Wie het graduaatsdiploma orthopedagogische begeleiding behaalt, kan indien gewenst een hoger kwalificatieniveau behalen via een aanvullend traject bachelor orthopedagogie. Dit traject bedraagt 90 studiepunten en focust op de ontwikkeling van onderzoekscompetenties, orthopedagogisch management en een diepgaander theoretisch kader binnen het domein van orthopedagogisch handelen. Bij de uitrol van een duaal leerweg van dit traject staan volgende uitdagingen voorop staan:  

• Vooreerst merkt de opleiding dat veel graduaatsstudenten reeds werk hebben tegen het einde van hun graduaatopleiding. Een duaal leren traject maakt het voor deze studenten aantrekkelijker om verder te studeren en een bachelordiploma te behalen tijdens het uitvoeren van hun job (on-the-job leren).  

• Daarnaast wil men focussen op hoe men de sterke punten van een duaal leren traject dat reeds in de graduaatsopleiding vorm heeft, verder gezet kan worden in het aanvullingstraject. De omschakeling van het aanvullingstraject naar duaal leren kan een opstap zijn om van de reguliere bacheloropleiding om te vormen tot een duaal leren traject. 

• Een derde vraagstuk die deze opleiding in de scope van dit project wenst te tackelen, is nagaan hoe trajecten in duaal leren faciliterend kunnen zijn om tegemoet te komen aan de nood aan gekwalificeerde profielen binnen de zorg- en welzijnssector. De nood aan het profiel van de bachelor orthopedagogie is duidelijk aanwezig in het werkveld. Bovendien is door een stijgende aandacht voor welzijn, de diverse ondersteuningsvragen en de vermaatschappelijking van zorg, er vraag naar gekwalificeerde werknemers met een dubbele profilering in beide sectoren. Enerzijds komen in de welzijnssector ook zorgvragen en zorgtaken aan bod, denk maar aan de verzorging van mensen met een beperking. Bovendien worden zorg- en ondersteuningsvragen (bv. in residentiële voorzieningen) complexer. Anderzijds, zien we in de zorgsector een stijgend belang aan welzijnsgerichte profielen. Gezien de financiële krapte in de sector zijn deze welzijnsgerichte functies meestal halftijds. Aangezien bachelors in de orthopedagogie niet gemachtigd zijn om zorgtaken uit te voeren, worden welzijnsgerichte functies in de zorgsector en zorggerichte functies in de welzijnssector vaak ingevuld door verpleeg- of zorgkundigen. In deze proeftuin zal daarom, naast de uitrol van de duale leerweg, samen met de zorgsector en de brugopleiding verpleegkunde1 bekeken worden in welke mate vervolgtrajecten tussen opleidingen gezondheidszorg en orthopedagogie relevant en haalbaar zijn. We denken bijvoorbeeld aan een bijkomend opleidingstraject voor bachelors in de orthopedagogie dat als bedoeling heeft de bachelors in de orthopedagogie in staat te stellen zorghandelingen te verstrekken. Op die manier kunnen we een antwoord bieden op de nood aan dubbele profilering.  

Onderwijsbeleid en onderwijsondersteuning m.b.t. duaal leren uitwerken 

In het tweede luik brengen we alle duale initiatieven van de hogeschool in kaart en analyseren we de ervaringen omtrent curriculumontwikkeling en uitrol van duaal leren. Op basis van die veelheid aan ervaringen uit bestaande duale opleidingen, uit voorbije projecten alsook uit ervaringen met de nieuwe proeftuinen binnen dit project, formuleren we aanbevelingen voor opleidingen die met duaal leren aan de slag willen gaan. We hebben daarbij aandacht voor de verschillen tussen soorten opleidingen, kwalificatieniveaus, sectoren, en doelpubliek. Om de realisatie van de visie en de strategische uitrol te ondersteunen, zetten we in op onderwijsondersteuning in de vorm van stappenplannen en methodieken voor co-creatieprocessen en curriculumontwikkeling van duale leertrajecten, een VIVESwerkplekscan, adviezen en praktijkvoorbeelden m.b.t. begeleiden en evalueren van studenten in duaal leren, etc. We integreren dit alles in het bredere proces van de actualisering van de onderwijsvisie van de hogeschool en het bijhorende onderwijsbeleidsplan dat momenteel in ontwikkeling is voor de periode 2022-2025 en zetten in op gedragenheid. Een breed klankbord van reeds lopende duale opleidingen in de hogeschool uit verschillende studiegebieden en sectoren, op verschillende kwalificatieniveaus en in verschillende opleidingsvormen (bv. met en zonder afstandsonderwijs, dagopleidingen, verkorte opleidingen, gericht op voltijdse studenten, gericht op werkenden, enz.) te betrekken, samen met andere relevante stakeholders (studenten, mentoren, werkveldactoren, sectorpartners, intermediaire organisaties) faciliteert een brede blik en gedragenheid.  

Partnerschap   

Het project wordt gedragen door een breed partnerschap van onderwijs- en werkveldactoren.  Aangezien de proeftuinen in het eerste luik van het project zich o.m. willen richten op de zorgsector en aandacht voor welzijn binnen die sector, gaan ze een co-creatiepartnerschap aan met VVSG (afdeling ouderenzorg en thuiszorg). Zij ondersteunen de opleidingen bij: communicatie en werving m.b.t. de duale leertrajecten orthopedagogie en zorgtechnologie; het zoeken van relevante werkplekken voor studenten in deze duale leertrajecten, ontwikkeling van de curricula van deze duale leertrajecten. Naast de sectororganisatie VVSG als co-creatiepartner, treden ook welzijns- en zorgorganisaties op als partner voor de proeftuinen. 

Daarnaast kunnen we rekenen op een veelheid van klankbordpartners die verschillende soorten opleidingen in VIVES, verschillende sectoren, werkveldactoren en intermediaire partners vertegenwoordigen. Dit breed netwerk faciliteert gedragenheid en een brede blik voor het tweede luik van dit project. 

Dit project werd mogelijk gemaakt dankzij de steun van de Vlaamse overheid, departement Werk en Sociale Economie, afdeling ESF en Duurzaam Ondernemen.